Sở hữu trí tuệ - Thách thức lớn trong thực thi EVFTA

Cơ hội lớn để chuyển giao công nghệ từ EU vào Việt Nam

Có thể thấy rằng, trong xu thế hội nhập sâu rộng như hiện nay, hệ thống SHTT mạnh là cơ sở, tiền đề để một quốc gia kiểm soát các hoạt động kinh doanh và bảo vệ thương hiệu; từ đó giúp thu hút đầu tư của các công ty đa quốc gia, tăng cơ hội tiếp cận với các công nghệ tiên tiến, tạo môi trường, cũng như hành lang pháp lý vững chắc để các cá nhân, tổ chức yên tâm phát triển ý tưởng sáng tạo, đưa ra thị trường những sản phẩm chất lượng, có tính ứng dụng cao.

Việt Nam sẽ được hưởng lợi trong chuyển giao công nghệ từ châu Âu khi EVFTA được thực thi

Tuy nhiên, trong bối cảnh nhận thức chung về xâm phạm quyền SHTT vẫn còn thấp trong khi Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng như hiện nay, việc tăng cường phổ biến, nâng cao nhận thức của công chúng và DN về các cam kết của Hiệp định EVFTA trong lĩnh vực này cũng như việc DN chủ động tiếp cận thông tin là điều hết sức cần thiết. 

Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Chu Ngọc Anh cho biết, trong Hiệp định EVFTA, cam kết của châu Âu (EU) với Việt Nam cao hơn cam kết của EU trong Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), tương đương với mức cao nhất của EU trong các hiệp định thương mại (FTA) gần đây của EU. Đồng thời, cam kết của Việt Nam với EU cao hơn cam kết của Việt Nam trong WTO, ít nhất là ngang bằng với độ mở tối đa mà Việt Nam thỏa thuận với các đối tác FTA khác. 

Riêng về SHTT, những cam kết cụ thể về mức độ bảo hộ và thực thi quyền SHTT trong Hiệp định EVFTA cùng với cam kết về nguyên tắc tối huệ quốc đáp ứng nhu cầu và kỳ vọng về bảo hộ của chủ thể quyền SHTT nhưng vẫn đảm bảo độ linh hoạt nhất định để một quốc gia đang phát triển như Việt Nam có thể hưởng lợi từ bảo hộ SHTT. 

Theo Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, những cam kết này sẽ tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động đầu tư, kinh doanh của DN hai bên, là động lực thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ cao trong nông nghiệp, công nghiệp chế biến, sản xuất hàng nông sản, thực phẩm; công nghệ năng lượng điện tái tạo, dược phẩm, chế tạo thiết bị máy móc v.v… từ EU vào Việt Nam. 

Ngoài ra, EVFTA không chỉ bảo đảm quyền đối với các chỉ dẫn địa lý dùng cho các nông sản của ta vốn đã có mặt trên thị trường EU từ lâu như nước mắm Phú Quốc, cà phê Buôn Mê Thuột, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thị trường EU cho các đặc sản khác như trà Mộc Châu, Tân Cương, hay vải thiều Thanh Hà, Lục Ngạn,... do được biết đến thông qua Hiệp định.

Tuy nhiên, các cam kết về SHTT cũng mang lại những thách thức nhất định cho tổ chức, cá nhân của Việt Nam như việc chống xâm phạm quyền SHTT nghiêm minh hơn (hay nói cách khác chế độ thực thi quyền SHTT hà khắc hơn) có thể khiến DN của Việt Nam phải chịu gánh nặng đối với các thủ tục kiểm soát (ví dụ như kiểm soát tại biên giới), đặc biệt là khi bị rơi vào tranh chấp, kiện tụng.

Thách thức lớn để sửa đổi luật pháp

SHTT thường là điều khoản khiến cho nhiều quốc gia không thể tìm được tiếng nói chung ở các cuộc đàm phán đa phương trong các hiệp định thương mại (FTA). Đây cũng là vấn đề khiến cho nhiều FTA không thể đi đến cùng sau khi đã mất nhiều thời gian đàm phán. 

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định, EVFTA là một hiệp định toàn diện, chất lượng cao, điều chỉnh rất nhiều vấn đề khác nhau, trong đó có vấn đề SHTT. Đây là một nội dung mới chỉ xuất hiện trong một số ít FTA mà Việt Nam tham gia. Với mức độ cam kết khá cao về lĩnh vực SHTT, dự kiến Hiệp định EVFTA sẽ tạo ra những thách thức không nhỏ về sửa đổi pháp luật trong nước. 

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ, việc chủ động trình Quốc hội thông qua Luật sửa đổi một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm và Luật SHTT nhằm thực thi một số cam kết bắt đầu có hiệu lực của Hiệp định đối tác tự do và toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cũng là một bước chuẩn bị đầu tiên để nghiêm túc thi hành các cam kết về SHTT trong EVFTA. Luật này đã được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2019 vừa qua.

Bộ trưởng Chu Ngọc Anh cho biết thêm, việc xây dựng Luật sửa đổi Luật SHTT để thi hành các cam kết về SHTT trong Hiệp định CPTPP theo lộ trình cũng như bảo đảm thi hành các cam kết trong EVFTA mà pháp luật hiện hành chưa tương thích cũng đang trong quá trình hoàn thiện.

Theo kế hoạch, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật sửa đổi Luật SHTT sẽ được trình Chính phủ trong tháng 10/2019. Ngoài ra, các thủ tục cần thiết cho việc gia nhập Thỏa ước Lahay về đăng ký quốc tế kiểu dáng công nghiệp cũng đang được gấp rút hoàn tất.

Những vấn đề liên quan đến sửa đổi Luật SHTT; hoàn thiện các thủ tục cần thiết cho việc gia nhập Thỏa ước Lahay và đăng ký quốc tế kiểu dáng công nghiệp là các cam kết của Việt Nam trong vòng 2 năm sau khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực. Do đó, cần phải khẩn trương thực hiện những phần việc này.