Sửa đổi, bổ sung Luật kiểm toán Nhà nước: Nhiều vấn đề còn ý kiến khác nhau

Hôm qua (12/8), dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã khai mạc Phiên họp thứ 36. Tiếp đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về các nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau của Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán Nhà nước (Dự án Luật KTNN).

KTNN có được xử phạt vi phạm hành chính?

Trình bày Báo cáo về các nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau của Dự án Luật KTNN, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, giữa Cơ quan soạn thảo và Cơ quan thẩm tra đã thống nhất 3 vấn đề lớn, song vẫn còn 8 vấn đề còn ý kiến khác nhau.  

Đối với việc bổ sung các nội dung liên quan đến Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Giám định tư pháp, theo ông Hải có ý kiến cho rằng dự thảo Luật còn nội dung chồng chéo với một số luật khác, có nội dung vượt thẩm quyền, có nội dung chưa phù hợp với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Một số quy định không thuộc phạm vi của dự thảo Luật này mà phải quy định trong các luật khác, như Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Giám định tư pháp. Nhiều nội dung chưa cụ thể, cần làm rõ mới có thể xử phạt hành chính, giám định tư pháp hay ký được thông tư liên tịch của KTNN.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu bày tỏ quan điểm đồng tình với việc KTNN ban hành văn bản quy phạm pháp luật và xử phạt vi phạm hành chính. Tuy nhiên, ông Lưu lưu ý cần quy định rõ hơn vấn đề này trong luật.

“Quyền của Tổng KTNN được ban hành thông tư, hay xử phạt hành chính cần quy định trong luật này, còn thực hiện ra sao thì quy định trong các luật chuyên ngành”, ông Lưu nói. Còn Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, KTNN là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập thì cần quy định để tháo gỡ được những bế tắc trong hoạt động kiểm toán, do đó cần cân nhắc về quy định không được ban hành văn bản quy phạm pháp luật. 

Thống nhất với ý kiến của các đại biểu, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị cần quy định thẩm quyền ở luật này, sắp tới các luật chuyên ngành sẽ sửa.

“Mặc dù có ý kiến nói rằng đây không phải cơ quan Nhà nước mà chỉ là một cơ quan chuyên môn, một thiết chế độc lập hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật trong việc kiểm toán tài sản công, nhưng một thiết chế do Quốc hội thành lập như thế lại không được ra văn bản hướng dẫn hay xử phạt hành chính thì cũng khó”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ. Bà đề nghị quy định KTNN được quyền xử phạt vi phạm hành chính nhưng phạm vi, tính chất phải theo luật định.

Tránh chồng chéo giữa Kiểm toán và Thanh tra

Đối với vấn đề chồng chéo giữa Kiểm toán với Thanh tra, ông Nguyễn Đức Hải cho biết, có ý kiến đề nghị quy định về cơ chế phối hợp giữa các cơ quan trong việc cung cấp, kế thừa kết quả kiểm toán, thanh tra. Bổ sung quy định để giải quyết chồng chéo giữa thanh tra chuyên ngành của các Bộ, ngành và KTNN.

Theo ông Hải, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, đây là vấn đề trọng tâm đặt ra yêu cầu sửa Luật KTNN được nêu rõ trong Nghị quyết 18-NQ/TW, đồng thời hiện nay việc chồng chéo giữa thanh tra các cấp và KTNN vẫn diễn ra, chưa khắc phục được.

Các quy định trong Dự thảo luật còn chung chung, chưa giải quyết được vấn đề thực tiễn đặt ra, nhất là để khắc phục tình trạng chồng chéo giữa KTNN với thanh tra chuyên ngành của các bộ và thanh tra địa phương.

Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đặt vấn đề, nếu xảy ra chồng chéo thì ai sẽ điều hành hai đơn vị này, hay là để cho hai đơn vị tự có quy chế phối hợp và nếu phối hợp thì ai sẽ ban hành quy chế?  “Khi có sự chồng chéo thì ai là người điều hoà để hai cơ quan này đều thực hiện được nhiệm vụ theo luật giao? Theo tôi cần quy định rõ trong luật này, nếu đưa vào biện pháp công tác thì tốt”, bà Phóng nêu quan điểm.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, để giải quyết sự chồng chéo này thì trước hết Luật KTNN phải minh định cái gì kiểm toán phải làm. Bên cạnh đó, trong thực tế vấn đề nào còn vướng mắc thì hai bên thực hiện theo cơ chế phối hợp, trường hợp không giải quyết được thì báo cáo lên cấp cao hơn. Ông Lưu cũng cho rằng cần lấy kế hoạch kiểm toán được Quốc hội thông qua hàng năm làm chuẩn, các cơ quan khác căn cứ vào đó mà thực hiện để tránh chồng chéo.

Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết,  hàng năm kế hoạch kiểm toán đều được Quốc hội thông qua và trước khi lên kế hoạch chắc chắn Tổng KTNN đã trao đổi với các cơ quan có liên quan, nhất là Thanh tra Chính phủ.

Còn Kế hoạch thanh tra của Thanh tra Chính phủ thì Quốc hội không thông qua, mà đó là quyền của Thủ tướng Chính phủ. Khi Quốc hội ban hành nghị quyết về kiểm toán thì đây là cơ sở pháp lý quan trọng và các đơn vị phải tránh danh mục mà KTNN đã làm. 

“Trong quá trình làm mà phát sinh vấn đề gì thì hai bên phải có cơ chế, quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm, ai phối hợp với ai phải rõ. Theo luật hiện hành, Thủ tướng được yêu cầu kiểm toán vấn đề này vấn đề kia và KTNN không thể từ chối.

Phải có cơ chế để giải quyết, vì nhu cầu yêu cầu KTNN vào cuộc là nhu cầu chính đáng. Trong quá trình chỉ đạo, điều hành, quản lý, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sẽ phát hiện ra những vấn đề cần có Kiểm toán vào. Nhưng phải đưa vào luật, nếu không ai cũng có thể chỉ đạo Kiểm toán”, Chủ tịch Quốc hội phân tích.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, KTNN trước hết phải thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, những việc phát sinh khác theo yêu cầu của các cơ quan ngoài Quốc hội thì phải báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, không thể để ai cũng chỉ đạo được kiểm toán làm cái này, làm cái kia. “Cái này cũng phải ghi rõ trong luật, tránh mâu thuẫn với Nghị quyết của Quốc hội”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ. 

Cho ý kiến về một số vấn đề còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Chứng khoán (sửa đổi), kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giữ nguyên quan điểm về địa vị pháp lý của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) như Phiên họp thứ 33.

Theo đó, để ổn định thị trường tài chính thì UBCKNN trực thuộc Bộ Tài chính. Bên cạnh đó cần bổ sung thêm một số quyền cho phù hợp với hệ thống pháp luật và giữ mối quan hệ như Bộ Tài chính và UBCKNN như hiện nay.

Về mô hình giao dịch chứng khoán, Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, chỉ có một Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam và được đặt tại trung tâm tài chính quốc gia. Việc đặt trung tâm ở địa phương nào, Chính phủ cần cân nhắc cho hợp lý.

Cũng theo Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, sẽ không quy định chào bán chứng khoán riêng lẻ cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Vì lý do, các doanh nghiệp này cần theo các tiêu chuẩn phát hành chứng khoán như các doanh nghiệp khác, không phải là các công ty đại chúng.

“Nếu quy định cho các công ty này, e rằng sẽ có nhiều rủi ro. Mà rủi ro với các doanh nghiệp chứng khoán sẽ gây ra các hiệu ứng domino. Biết rằng các doanh nghiệp này cần vốn nhưng họ cần tìm các kênh khác’, ông Hiển nhấn mạnh.